Dworzec Lublin jest najważniejszym dworcem kolejowym w Lublinie. Stacja nazywana jest Lublinem Głównym, aby odróżnić ją od dwóch innych, znacznie mniejszych stacji PKP zlokalizowanych na terenie miasta. W 1877 r. oddano do użytku budynek dworca głównego wraz z Koleją Nadwiślańską, która połączyła Warszawę z Kowlem. W tym czasie Lublin znajdował się w Imperium Rosyjskim jako część Kongresówki.
Stacja obsługuje pociągi kursujące na trzech znaczących liniach pasażerskich rozchodzących się promieniście z Lublina: linii do Warszawy, linii do Chełma i granicy z Ukrainą oraz linii do Przeworska. Jest to jeden z najbardziej ruchliwych dworców we wschodniej Polsce, z ponad 50 odjazdami pociągów w typowy dzień.
Lubelska stacja – perła architektury
Oficjalna decyzja o budowie dworca zapadła w marcu 1875 roku. Pierwsze pociągi próbne wyjechały już w połowie sierpnia 1887 roku. O lokalizacji zadecydowano dopiero po piętnastu latach negocjacji. Innymi proponowanymi lokalizacjami były tereny podmiejskie Ponikwody, Czwartka, Tatarów i Piasków. Dworzec zaprojektował Witold Lanci, konstruktor pracujący dla Towarzystwa Kolei Nadwiślańskiej. Budynek wybudowany jest i utrzymany eklektycznym stylu.
Połączenie kolejowe Lublina, Warszawy i Kowla, który dziś leży na Ukrainie, miało ogromne znaczenie w historii miasta, gdyż znacząco wpłynęło na tempo jego rozwoju urbanistycznego i gospodarczego. Firmy budowlane Frumkin, Gwozdiew i Żurawlew wygrali przetarg na budowę dworca lubelskiego. Na budowie pracowało około 200 robotników z guberni kałuskiej pod nadzorem inż. Władysława Kraczkiewicza.
Tuż po uroczystym otwarciu dworca pojawiły się pierwsze słowa krytyki, gdyż dworzec, choć z zewnątrz wyglądał na spory, w środku okazał się niezbyt obszerny pomimo, że w Lublinie mieszkało wówczas zaledwie 27 tysięcy osób. Według pierwszego rozkładu jazdy przewidywany czas przejazdu z Lublina do Warszawy wynosił prawie 7 godzin, a prędkość pociągu pasażerskiego wynosiła 35 wiorst na godzinę, a pociągów towarowych 30 wiorst na godzinę.
Czasy po odzyskaniu niepodległości
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. budynek dworca został przebudowany w latach 20. XX wieku, aby nadać mu bardziej polski styl, ponieważ pierwotny budynek wyglądał jak typowy dworzec Imperium Rosyjskiego. Obecny kształt dworca jest wynikiem gruntownej przebudowy i obniżenia placu o ponad metr, co zostało dokonane w latach 1923-1924. Przebudowę przeprowadzono według projektu w stylu dworkowym inż. Romualda Millera, naczelnika wydziału architektury Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie. Wówczas budynek utracił cechy typowego dworca carskiego. W 1974 roku została wpisana do lubelskiego wojewódzkiego rejestru zabytków.
Jeden z ważniejszych dworców w Polsce
W ostatnich latach stacja została gruntownie wyremontowana. Dzięki temu jest obecnie uznawany za jeden z najlepszych dworców kolejowych w Polsce. W rankingach lubelska stacja zajmuje 23 miejsce wśród najważniejszych polskich dworców kolejowych. Aktualnie węzłowy dworzec pasażersko-towarowy w Lublinie posiada 3 perony i 6 torów. Należy do kategorii B według klasyfikacji, tj. obsługuje od 1 do 2 mln pasażerów rocznie.
